Teoria Hierarchii Potrzeb Maslowa jest jednym z najbardziej znanych i uznanych modeli motywacji pracowników. Została opracowana przez psychologa Abrahama Maslowa w latach 40. XX wieku. Zgodnie z tą teorią, ludzie są motywowani przez serię potrzeb, które składają się na piramidę potrzeb. Najbardziej podstawowe potrzeby, takie jak potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa, muszą być spełnione, zanim człowiek może skupić się na potrzebach wyższego rzędu, takich jak potrzeba miłości i przynależności, potrzeba uznania i potrzeba samorealizacji. Zrozumienie tego modelu pozwala menedżerom lepiej zrozumieć i wspierać motywację pracowników.
Piramidę potrzeb Maslowa można przełożyć na środowisko pracy, w którym jednostka jest pracownikiem. Tutaj istnieją możliwości zaspokojenia potrzeb na wszystkich 5 poziomach[1]:
- potrzeby fizjologiczne: wynagrodzenie i warunki pracy, pomoc firmy w opiece nad dziećmi (zakładowe żłobki), dofinansowanie posiłków,
- potrzeby bezpieczeństwa: bezpieczeństwo związane ze stałym zatrudnieniem, świadczeniami zapewnionymi przez firmę, wypracowaniem emerytury, ubezpieczeniem w przypadku choroby lub wypadku,
- potrzeby społeczne: nawiązywanie bliższych relacji z kolegami, okazywanie przyjaźni i oczekiwanie tego samego od innych, praca w zespole nad jednym projektem, wspólne pikniki pracownicze, stałe przerwy na kawę, kupowanie biletów na basen lub inne formy rekreacji,
- potrzeby uznania: poczucie bezpieczeństwa pracy i kontakty społeczne generują potrzeby uznania i ambicje, by być postrzeganym jako osoba odnosząca sukcesy, zajmująca prestiżowe stanowisko,
- potrzeba samorealizacji: w końcu, choć rzadko, maleje znaczenie uznania ze strony innych, a wysiłki jednostki są ukierunkowane na osobiste osiągnięcia i spełnienie.
Chociaż Abraham Maslow opracował swoją teorię motywacji w 1935 roku, nie można odbierać jej znaczenia. Maslow stwierdził, że w pewnych okolicznościach kolejność potrzeb w hierarchii może się zmienić. Zauważył na przykład, że dla niektórych osób szacunek jest ważniejszy niż bezpieczeństwo, praca w grupie i akceptacja niż samorozwój[2].
Potrzeby fizjologiczne to podstawowe, niezbędne do przetrwania potrzeby takie jak jedzenie, picie, sen, ochrona przed zimnem i ciepłem. Są one najważniejsze w hierarchii potrzeb Maslowa i muszą być spełnione, zanim człowiek może skupić się na potrzebach wyższego rzędu. Brak zaspokojenia potrzeb fizjologicznych może negatywnie wpłynąć na zdrowie, samopoczucie i wydajność pracy.
Potrzeby bezpieczeństwa to kolejny ważny element w hierarchii potrzeb Maslowa. Są one związane z potrzebą ochrony i zapewnienia stabilności w życiu. Potrzeby te obejmują potrzebę bezpiecznego i stabilnego miejsca do życia, bezpieczeństwa finansowego i ochrony przed fizycznym i emocjonalnym niebezpieczeństwem. Kiedy potrzeby fizjologiczne są zaspokojone, potrzeby bezpieczeństwa stają się priorytetem i muszą być spełnione, aby człowiek mógł skupić się na potrzebach wyższego rzędu.
Potrzeby społeczne to kolejna ważna kategoria w hierarchii potrzeb Maslowa. Są one związane z potrzebą bycia częścią społeczeństwa i posiadania związków z innymi ludźmi. Potrzeby te obejmują potrzebę miłości i przynależności, potrzebę bycia akceptowanym i szanowanym przez innych oraz potrzebę współpracy i współdziałania z innymi. Kiedy potrzeby bezpieczeństwa są zaspokojone, potrzeby społeczne stają się priorytetem i muszą być spełnione, aby człowiek mógł skupić się na potrzebach wyższego rzędu.
Potrzeby uznania to kolejna ważna kategoria w hierarchii potrzeb Maslowa. Są one związane z potrzebą bycia docenianym i uznawanym za swoje osiągnięcia i wartości. Potrzeby te obejmują potrzebę bycia szanowanym przez innych, potrzebę statusu i prestiżu oraz potrzebę bycia docenianym za swoją pracę. Kiedy potrzeby społeczne są zaspokojone, potrzeby uznania stają się priorytetem i muszą być spełnione, aby człowiek mógł skupić się na potrzebach wyższego rzędu.
Potrzeba samorealizacji to najwyższa kategoria w hierarchii potrzeb Maslowa. Są one związane z potrzebą rozwijania i realizowania własnego potencjału, talenty, zainteresowań i celów życiowych. Potrzeba samorealizacji oznacza dążenie do osiągnięcia pełnego potencjału i realizacji siebie jako jednostki. Kiedy wszystkie niższe potrzeby są zaspokojone, potrzeba samorealizacji staje się priorytetem i jest nieustannym procesem rozwijania i doskonalenia się przez całe życie.
[1] Gick, A., Tarczyńska, M. (1999), Motywowanie pracowników, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
[2] Gros, U.(1994), Organizacyjne aspekty zachowań ludzi w procesach pracy, Wydawnictwo Uczelniane, Katowice.