Teoria wzmocnień według B.F. Skinnera to teoria psychologiczna, która wyjaśnia, w jaki sposób zachowanie jest kształtowane i utrzymywane przez konsekwencje. Twierdzi ona, że zachowanie jest funkcją jego konsekwencji, a niektóre konsekwencje zwiększają lub zmniejszają prawdopodobieństwo powtórzenia zachowania w przyszłości.
Teoria wzmocnień identyfikuje dwa rodzaje konsekwencji: pozytywne wzmocnienie, które polega na dodaniu pożądanej konsekwencji w celu zwiększenia prawdopodobieństwa powtórzenia zachowania, oraz negatywne wzmocnienie, które polega na usunięciu nieprzyjemnego bodźca w celu zwiększenia prawdopodobieństwa powtórzenia zachowania.
Teoria wzmocnień Skinnera została szeroko zastosowana w takich dziedzinach jak edukacja, terapia i zachowanie organizacyjne, z naciskiem na stosowanie pozytywnych wzmocnień w celu zwiększenia pożądanych zachowań i zmniejszenia niepożądanych zachowań.
Według autora tej teorii na motywację człowieka mają wpływ czynniki zewnętrzne, natomiast wewnętrzne, takie jak: emocje czy uczucia nie mają na nią żadnego wpływu. Za pomocą systemu wzmocnień pozytywnych, negatywnych, kar czy eliminacji, organizacja może kształtować zachowanie pracowników i wpływać na ich motywację.”Pomocne w tworzeniu systemu wzmocnień są wspólnie opracowane przez kadrę i podwładnych dokumenty wewnętrzne organizacji, takie jak: układ zbiorowy, taryfikator płac, zasady przyznawania premii, zasady oceny pracowników, ścieżka kariery zawodowej.
Kształtowanie motywacji pracowników w oparciu o założenia teorii wzmocnień powinny być oparte głównie na wzmocnieniach pozytywnych, bo one posiadają największy ładunek motywacyjny. Jednak również wzmocnienia negatywne i kary mogą spowodować zmianę zachowań pracowników na lepsze. System powinien być na tyle elastyczny aby można go było modyfikować w zależności od zmian zachodzących na zewnątrz i wewnątrz organizacji, poprzez możliwość dywersyfikacji wzmocnień oraz indywidualizacją.”[1]
Rysunek nr 2. Zastosowanie teorii wzmocnień
Źródło: W. Kozłowski, Zarządzanie….op. cit.,59
[1] W. Kozłowski, Zarzqdzanie….op. cit., s. 60