podrozdział pracy magisterskiej
Teoria celu
Zgodnie z teorią celu, opracowaną przez Lathama i Locke’a (1979), motywacja jest silniejsza a efekty większe, jeśli jednostkom wyznaczy się ściśle określone cele, gdy cele te są trudne, ale zaakceptowane, i kiedy pojawia się informacja zwrotna dotycząca efektów. Pracownicy powinni brać udział w procesie wyznaczania celów, gdyż wzrasta wtedy prawdopodobieństwo, że wyrażą zgodę na wyznaczenie trudniejszych celów. Cele trudne muszą zostać zaakceptowane, a dążenie do nich powinien wspierać lider i doradca. W utrzymaniu poziomu motywacji istotną rolę odgrywa informacja zwrotna, zwłaszcza w wypadku osiągania bardzo trudnych celów.
Erez i Zidom (1984) podkreślali potrzebę akceptacji i zaangażowania w osiąganie celów. Odkryli, że jeśli istnieje na nie zgoda, trudne cele prowadzą do lepszych efektów niż cele łatwe. Erez (1977) zwracał też uwagę na rolę informacji zwrotnej, a Robertson, Smith i Cooper (1992) pisali:
„Cele informują jednostki o docelowych poziomach efektów, umożliwiając im ukierunkowanie i ocenianie swoich działań, a informacja zwrotna na temat efektów pozwala jednostce śledzić, jak dobrze sobie radzi, by w razie potrzeby mogła dokonać zmian w swoich działaniach, określić kierunki lub możliwe strategie działań”
Teoria celu jest spójna ze stworzoną w latach 60-tych koncepcją zarządzania przez cele. Ta druga często jednak okazywała się zawodna, ponieważ traktowano ją w sposób zbiurokratyzowany , nie uzyskiwano realnego poparcia osób zainteresowanych i, co ważniejsze, nie sprawdzano, czy menedżerowie wiedzieli, jakie jest znaczenie procesów uzgadniania, wzmacniania i sprzężenia zwrotnego, oraz czy posiadali związane z nimi praktyczne umiejętności.
Nie zmienia to faktu, że teoria celu odgrywa kluczową rolę w procesie zarządzania przez efekty, który wykształcił sie ze zdyskredytowanej techniki zarządzania przez cele.[1]
Teorie procesu
W teoriach procesu nacisk jest położony na procesy lub siły psychiczne, które mają wpływ na motywację, oraz na podstawowe potrzeby. Teorie te znane są także pod nazwą teorii poznawczych, ponieważ zajmują się sposobem, w jaki ludzie postrzegają, interpretują i rozumieją swoje otoczenie pracy. Według Guesta teorie te prezentują dużo bardziej adekwatne podejście do motywacji i zastępują teorie Maslowa i Herzberga, które jego zdaniem, nie wytrzymują bardziej skrupulatnych badań.
Dla menedżerów teorie procesu są z pewnością bardziej użyteczne od teorii potrzeb, ponieważ dają bardziej realistyczne wskazówki co do technik motywacyjnych.
Wyróżnić w nich można procesy:
- Oczekiwań (teoria wartości oczekiwanej),
- Osiągnięcia celu (teoria celu),
Odczuć dotyczących równości (teoria sprawiedliwości).
[1] Armstrong Michael Zarządzanie zasobami ludzkimi, str.216